جشن امضای رمان پس از بیست سال - سلمان کدیور

جشن امضای رمان پس از بیست سال

سلمان کدیور 

 

سلمان کدیور - رمان پس از بیست سال

رمان پس از بیست سال تقدر شده جشنواره قلم زرین شد. 

بر بستری از سنگ!

برای کارتن خواب های شهر که هم آغوش زمستانند!

بر بستری از سنگ!

 

بر بستری از سنگ

تشکی از کاغذ نم دیده

لحافی از جنس ابر

غرق در رویای یافتن انسانی چند

خفته بودی

وقتی مرگ

تو را چو مادری

در آغوش گرمش می چسباند

***

قاضی شهر چرت می زد

و حضرت محتسب

به موی زنی خیابانی

آویزان بود!

حاکم شرع

نشسته در لباده ای خوش پوش

با محاسنی خضاب کرده

چو قدّیس حواری

غرق در بوی عود و الهام ملکوت

کنار شومینه

روی منبری از توت

نهج البلاغه را می خواند!

وقتی تو

چون مجسمه قهرمان شهر

در کنار خیابان

خشکیده بودی!

***

هیچکس

دلواپست نشد

کسی شب نامه نخواند

فریادی نکشید!

روزنامه های کثیرالاکتذاب

مرگ تو را

تسلیت ندادند

و رسانه ملی

مرگ تو را

کنار اعلام قرعه کشی بانک

ننوشت!

کَکِ تن چرکینت

تن برادران قوا را نگزید

و رویای آقای جمهور

که در کاخ الیزه

خواب عمو سام می دید

مخدوش نشد!

***

تو باشی  یا نباشی

صندوق های رأی

چیده خواهد شد

و تو هیچ کس را

از چپ و راست

رد صلاحیت نخواهی کرد!

لیست ها بسته خواهند شد

و جبهه های متفرق

برای تقسیم آب بینی یک بُز

پیمان برادری می بندند

و از عکس تو

در میتینگ ها

رونمایی خواهند کرد!

***

فجر دمیده است

و هر روز صبح

آقای شهردار

کارتن خواب ها را

در کیسه های زباله دفع می کند!

هنوز

دخترکان بی چیز

تن شان را

پشت چراغ قرمز

با دسته گلی

بسته ای ده تومان می فروشند

و گرسنگان

بریانی و نان گرم را

در زباله ها می جویند!

***

سلمان کدیور – "سلیم"

12بهمن 94

برادر ابلیس!

رسانه ها: جهاد کشاورزی فارس از خرید و امحاء 1700 تن سیب زمینی برای تنظیم بازار خبر داد!

برادر ابلیس!

دیشب

در میان ریزش برگ های عاطفه

و یخ بندان احساس آدم بودن

در بلاتکلیفی عشق

زیر بارانی

از سیب زمینی های طلا

آقای مدیر جهاد

با ابلیس

عقد اخوت بست!

شکمِ گرسنه های شهر

به تبریک این پیوند

سمفونی درد نواختند

و با استخوان های چسبیده به گونه شان

میان کوچه ها

بر طبل پوک عدالت کوفتند!

و کودکان گل فروش

با پای برهنه

روبروی پنجره های سازمان

-چنان که خواب شیرین محتسب شهر

تلخ نشود-

دست در کمر مرگ

با هلهله رقصیدند!

و چند نفری

خودشان را

با ته سیگار تف کرده جناب رئیس

مثل مشعلی سرخ

روشن کردند

تا دندان های طلای شیطان

روی این سفره عقد

-که کارتن نم دیده ای

از اشک زنی خیابانی بود-

برق بزند!

***

 

سلمان کدیور-"سلیم"

عاشورا، از قرائت سیاسی تا عاطفی

عاشورا، از قرائت سیاسی تا عاطفی

هیچ واقعه ای در تاریخ تشیع پر رنگ تر و موثر تر و راهبردی تر از واقعه عاشورا نبوده است. دایره این تأثیر چنان بوده است که هیچ تحولی در جامعه شیعیان رخ نداده و یا هیچجنبش اصلاح گرانه ای شکل نگرفته، مگر اینکه تمسک به واقعه عاشورا جزء جدایی ناپذیر آن بوده است.

در تمامی طول تاریخ تشیع، واقعه عاشورا با محوریت شهادت حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام فصل مشترک تمامی جریان های شیعی بوده است چنان که نه تنها هیچ کدام از این مکاتب نسبت به آن هیچ شک و شبهه و اختلافی نداشته اند بلکه از آن به عنوان ابزاری علیه فشارهایی که از سوی حاکمان، بر آنان وارد آمده استفاده کرده اند.

تمامی جریان های شیعی چه آن زمان که جزء اقلیت های مورد تهدید و شکنجه مذهبی شمرده می شدند و چه هم اکنون که صاحب حکومت و پیروان بسیاری هستند، از هیئات عزاداری در پیشبرد اهداف و آرمان های خود بیشترین بهره را برده اند.

تنها تفاوت بهره در بهره برداری از واقعه عاشورا و هیئات عزاداری در نوع قرائت آن در طول تاریخ بوده است به نحوی که می توان آن را به دو نوع قرائت تقسیم بندی نمود.

قرائت اول: سیاسی عدالتخواه:

این قرائت از فردا روز عاشورا در سال 61 هجری، توسط ائمه و علما و بزرگان این مکتب شروع به رشد و نمو پیدا کرد و تا صفویه ادامه داشت.

روح حاکم بر این قرائت همانطور که مشخص است نقد جریانات حاکم و فاسدی بوده است که در تاریخ به حکومت می رسیدند. شیعیان در محافل زیر زمینی و مخفی که «هیئت»نامیده می شد، دور هم جمع می شدند و با ذکر و مرور تاریخ قیام اباعبدالله و انگیزش های آن حضرت در مبارزه با مفاسد حکومتی بنی امیه، به نقد جریان حاکم زمانه خویش می پرداختند و اندیشه های عدالتخواهانه خودشان را تحت اشعار و مراثی اباعبدالله در قالب های شعر، داستان، تئاتر(تعزیه) ، فقه و اندیشه سیاسی نشر می داده است.

نکته جالب توجه این نوع قرائت از عاشورا این بود که علارغم اینکه مخالفین تشیع با شمشیر و شکنجه و مرگ به نبرد با این مکتب مبادرت می کردند، شیعیان از همین ابزار نرم و علمی و عمیقا سیاسی برای تبلیغ خویش بهره می برده است و بدون اینکه وارد نبرد نظامی شود، روز به روز به مومنین و معتقدین خویش افزود و آن را بارور نمود.

تمرکز و استمرار بر قرائت سیاسی اجتماعی باعث شده بود که شیعیان به عنوان جریانی اصلاح طلب عدالتخواه با رنگ و بویی سیاسی که داعیه برپایی حکومت علوی دارند، شناخته شوند. این وجه از مکتب تشیع چنان جذابیت و شیفتگی ای در توده ها و مردم خسته از ظلم و ستم حاکمان به وجودآورده بود که زمینه به قدرت رسیدن صفویان که نخستین حکومت رسمی شیعیان بود را باعث شد.

قرائت دوم: احساسی عاطفی

قرائت سیاسی عدالتخواهانه از واقعه عاشورا، بعد از به قدرت رسیدن شاهان صفوی که حکومتی به نام تشیع برپا کرده بودند، جای خود را به قرائت احساسی تراژدیک داد. به حدی که پس از مدتی به طور کامل محو و به فراموشی سپرده شد.

برخی از شاهان صفوی در انحراف فکری و اخلاقی نه تنها چیزی از چنگیز و مغول کم نداشتند بلکه در زمینه هایی از آنان صفاک تر و فاسدتر بودند امّا فقط به این علت که فضای تبلیغ وتروج تشیع را باز نمودند و آن را به عنوان مذهب رسمی ایران معرفی کردند، مورد توجه بزرگان، علما و هیئات مذهبی قرار گرفتند.

هیئات مذهبی و مداحانی که در طول تاریخشان به سرخی زبان و سرهای سبز مشهور بودند، نه تنها از مظالم ومفاسد شاهان صفوی وقجری انتقادی نمی کردند، بلکه به این بهانه که این شاهان شیعه هستند، تمامی تلاش خود را برای ابقاء و توجیح عملکردشان به کار گرفتند.

بدون شک ترویج نگاه سنتی و اصیل به مقوله عاشورا تهدید کننده منافع حاکمیت های جدیدی بود که نه تنها سنخیتی با آرمانهای شیعی نداشتند بلکه از شعارهای شیعی برای مشروعیت بخشی به تاج و تخت خویش و سرکوب و کشتار مخالفین سود می بردند.

 درست به همین علت بود که آن قرائت سیاسی عدالتخواهانه به کناری نهاده شد و در عوض قرائتی بی خطر و خنثی که منافع هیچ شاه و ظالم و ستمگری را تهدید نمی کرد و هیچ رسالت بیداری بخشی را پیگیری نمی نمود، به شدت ترویج شد. قرائتی که با داستان و افسانه و روایت های مجهول و دروغ که صرفا برای تحت تأثیر نهادن احساسات توده ها ساخته و پرداخته می شد، روز به روز فربه تر و پیچیده تر گشت. 

این سیاست تا جایی در عصر صفویه و به ویژه در دوران قاجار پیش رفت که سبب همسویی ظاهری حاکمیت با این جریان شد به حدی که گاه بیش از حد مبالغه آمیز می نمود؛ چنانکه دستگاه های حکومتی به تبلیغ و ترویج و تثبیت آن پرداختند.

شاهانی که در خونریزی و صفاکی شهره عصر خویش بودند، حاکمانی که پای ننگین ترین معاهدات خارجی و استعماری را امضا می کردند، نه تنها خود صاحب هیئت و علم و تکیه بودند بلکه با پای پیاده عازم کربلا و مشهد می شدند و مبالغ هنگفتی را برای ساخت و ساز حرم های ائمه شیعیان صرف نمودند.

ویژگی های قرائت عاطفی احساسی به اختصار شامل موراد زیر است:

1-      افراط در نقل گزارش های صرفا عاطفی غیر مستند از واقعه عاشورا:

مانند گزارش های مفصل و احساسی ازدواج حضرت قاسم در روز عاشورا که در هیچ یک از منابع تاریخی قبل از صفویه مانند «لهوف» وجود ندارد امّا در کتاب های بعد از صفویه مثل «روضه الشهدا» به صورت پررنگی نقل شده است.

دادن یک رشته مروارید توسط امام حسین(ع) به یکی از لشکریان عمرسعد، به این علت که دخترش از او خواسته بود برایش سوغات بیاورد.(شریف کاشانی-صفحه 325)

حکایت های مجهول بوسه زدن اباعبدالله بر دستان قطع شده حضرت عباس(ع)

و ...

2-      تاکید بسیار بر تشنگی و عطش

این درحالی است که طبق منابع قبل از صفویه لشکر امام حسین(ع) فقط از صبح عاشورا کامل بدون آب بودند. این را از غسل شهادت یاران امام(ع) در شب عاشورا می توان درک کرد. و آن سطح عطش بخاطر درگیری های نبرد و گرمای هوا بیش از پیش مضاعف شده است.

این وجه به حدی رنگ گرفته که در برخی منابر چنین استناد می کنند که امام(ع) برای سیرآب کردن طفل شش ماهه اش حاضر است خودش و قیامش را کوچک و خوار نماید(العیاذ بالله).

3-      ارائه گزارش های نا معتبر از وداع های جانسوز و متعدد اباعبدالله(ع) با فرزندان:

در این بخش به حدی قصه و داستان و افسانه وارد شده است که تشخیص درست و غلط برخی روایت سخت می نماید.

4-      نسبت دادن گریه های بسیار و حزن های عمیق و در مواردی ذلیلانه توسط امام(ع) نسبت به اهلبیتش:

مانند گریه امام(ع) وقتی که عمرسعد درخواست ایشان را برای آب دادن به حضرت قاسم(ع) رد کردند.(شریف کاشانی-257)، یا جاری شدن خون از چشم اهلبیت امام(ع) در وداع با علی اکبر.ع. ( روضه الشهدا صفحه 416)

و ...

این وجه به حدی ساخته و پرداخته شد که در زمان قاجاریه کتابی به اسم «امواج البکاء» پیرامون مکان هایی که امام حسن(ع) در آن گریه کردند، نوشته شد.

5-      پرداختن به زیبایی چهره اباعبدالله و اهل بیت ایشان:

برخی اشعار و روایت ها از زیبایی غیر معقول و افسانه وار یاران و فرزندان اباعبدالله به حدی است که انسان از ذکر و نقل آن شرمگین می شود. استفاده از تعابیری چون «قامتی چون سرو روان؛ چهره ای هماننده آفتاب، گیسوانی همچون بید مجنون».(شریف کاشانی-200)

در روایت دیگر نقل کرده اند که لشکر عمرسعد از فرط زیبایی حضرت قاسم(ع) از جنگ با او امتناع کردند.( شریف کاشانی-177)

سیل انحرافات و اباطیل مجهول در قصه سازی از قرائت احساسی عاطفی به حدی بود که با مخالفت برخی علما همچون محدث نوری(ره) روبرو شد. ایشان طی کتاب مفصلی به اسم «الوءلوء و المرجان» به افسانه زدایی و اعتراض به این جریان انحرافی پرداخت.

شیخ عباس قمی(ره) و شهید مطهری از دیگر فقها و اندیشمندانی بودند که به مبارزه تمام قد با این قرائت از عاشورا پرداخته اند.

 

آیات مقدس تلمود!

آیات مقدس تلمود!

شعر

وبلاگ پسرک چوپان

زخم های بی بهبود

 

زخم های بی بهبود

برمی خواست هلهله

در میان سرد خیان های شهر

با دست و دهانی کف آلود

خنده هایی سرمست

بوق هایی بی خبر!

صدایی آمد

و دوید

میان جرزهای خانه تب دار پدر

"مرگ بر جنگ

نفرین بر تفنگ

سلام بر اُنس

درود بر دلار"

و زنی که آواز می داد

"راه لاس وگاس از فردو می گذرد"

مردی که نفیر زد

"تاریخ به احترام دیپلمات ایستاده خواهد بود"

پدر را

طوفان آهی افتاد

آهسته آهسته

خون بغض هایش را خورد

امواج دردهایش را

از پهلویی به پهلویی برد

زیر لب با تشنج گفت:

"صدای تانک

از وین می آید"

او که روزی

به حرمت تاریخ برخواسته بود

و چو ماهی

میان کارون

مثال جایی شبیه مجنون

زیر خوشه مرگ های عمو سام

پاهایش را کاشته بود!

و حال کسی نیست جز مادر

که برخیزد به احترامش گاهی

و جابجایش کند بر تخت

با نگاهی ... آهی!

***

شب از نیمه رفته است

صدای دنس های دسته جمعی

میان رژه بنز و مازاراتی

تکبیر پورشه و بوگاتی

و باز هم

هیاهوی فریادی:

"خدا را شکر

ویلای شمال ارزان است

شاخص بورس

تا ابد میزان است"!

***

کاش می شد

فریاد زنم «ساکت»!

تن برادرم خسته است

او که باید هر صبح

روی برج عاج شما آجر بیندازد

کف جکوزی های شما را با دست

برق تفاخر بیندازد!

«ساکت»!

پدرم تکّه تکّه

مجروح است

مادرم افسره افسرده

بی روح است!

زخم ما را

قطعنامه ها نمی بندد

درد ما را

 توافق ها نمی فهمد!

سلمان کدیور-"سلیم"

 

24 تیر 94

سرنوشت انقلاب و نقش یقه سفیدها

پیش از هر چیز باید به این سوال پاسخ داد که خواص به چه کسانی می گویند؟ خواص به طبقه یا قشری از جامعه می گویند که در نظر مردم جایگاهی بالاتر از عموم دارند. اشخاصی که توده ها، برای تشخیص مسیر و یا تصمیم گیری نقش خود در اجتماع، از آنها تأثیر می پذیرند.

نقشی که خواص یک جامعه در حاکمیت بازی می کنند، به حد سرنوشت یک ملّت، شقاوت یا سعادت آنها اهمیت دارد. این کار ویژه از دو محور اهمیت دارد.

اول یاری رهبر زمانه است. یعنی نقشی که خواص جامعه در بزنگاه های خطیر و سرنوشت ساز در یاری کردن رهبر جامعه یا انقلاب ایفا می کنند.

رهبر در یک جامعه یک فرد انسانی است که دارای توانایی و قدرت نفوذ محدودی است. او بنابر اینکه انسان است و انسان موجودی محصور در چهارچوب زمان و مکان و عقل و امکانات، هرگز نمی تواند بر تمام طبقات جامعه و تمام عقول مردمان و تمام اندیشه آنان مسلط شده و به تنهایی همه آنها را در مسیری که به سعادت ختم شود، هدایت کند.

پیامبران الهی با آنکه از طرف خداوند دارای آیات و نشانه هایی بودند و از طریق وحی دستورالعمل های اجتماعی -سیاسی را دریافت می کردند، با آنکه عقل مجسم و انسان کامل بودند و بری از هرگونه خطا، هرگز نتوانستند تمام طبقات اجتماعی و تمام انسان های یک جامعه را با خود همراه و همسو نمایند.

اینجاست که رهبر، که می تواند یک پیامبر، یک فقیه یا یک روشنفکر آگاه باشد، را باید دست و بازویی برای عمل بیشتر اجتماعی، عقلی برای یاری او در اندیشیدن و چشمی برای بهتر دیدن باشد که این دست و بازو و چشم و عقل را خواص و بزرگان جامعه اعم از بزرگان دینی، هنرمندان، روشنفکران، دانشجویان، وزیران و دستیاران تشکیل می دهند.

دومین نقش خواص، روشنگری برای توده ها است. به این معنی که این افراد که نزد مردم کوچه و بازار به عنوان مراجع و یا الگو و یا راهنما شناخته می شوند، چنان رسالت خویش را در آن موقعیت های خطیر و آن گردنه های مهیب ایفا نمایند که توده های ملّت، آنها که قاعده زیرین هرم قدرت را شکل می دهند، در گمراهی و فتنه فرو نروند و بتوانند حق را از باطل، درست را از نادرست، حرام را از حلال تشخیص دهند.

مهمترین رسالت طبقه خواص در وجه دوم، حلاجی کردن فرامین رهبری و تأویل و تفسیر صحیح آن برای مردمان از سویی و اعلام اینکه آنها نیز با رهبری هم سو و هم جهت هستند از سوی دیگر است تا با این روش از پراکندگی و چند دستگی مردم ممانعت کرده باشند.

امّآ تاریخ تحولات اسلامی سرشار از کوتاهی های این طبقه در حق سرنوشت اسلام است. کوتاهی هایی که دایره اثرش نه در همان زمان و همان مکان، بلکه ده ها نسل و ده ها سرزمین را تحت تأثیر خویش قرار داده و آنها را تباه نموده است.

انگیزه خواص از کوتاهی در یاری حق و دستگیری از رهبر زمانه در بحران های اجتماعی – سیاسی چند چیز می تواند باشد:

1.       محافظه کاری. یعنی حفظ شرایط موجود و ترس از تغییرات.

2.       ساده لوحی. مثل ابوموسی اشعری.

3.       هوای نفس (حسادت یا کینه ورزی نسبت به رهبر یا تصفیه حساب با او.)

4.       قدرت طلبی. تا از قِبل روی دادن فتنه از آب گل آلود ماهی بگیرند.

وقتی بعد از رحلت نبی اکرم(ص) در سقیفه حکومت از اهل بیت پیامبر غصب شد و آن فجایع تاریخی در حق دختر آن حضرت اتفاق افتاد، حضرت امیر (ع) با همسرشان حضرت صدیقه شهیده(س)، از تمامی مهاجرین و انصار برای ایفای حقشان یاری خواستند و آنها همه بجز قلیلی، با اینکه حق حضرت را تصدیق کردند به علل فوق از یاری اهل بیت سرباز زدند.

تاریخ می گوید عده ای از زنان مدینه به عیادت حضرت زهرا(س) که در بستر بیماری بودند رسیدند و به حضرت عرض کردند، شوهران ما می گویند که ما از اینکه شما را یاری نکردیم پشیمانیم. نمی دانستیم قضیه به این روز کشیده می شود. حضرت پاسخ شگرفی به آنان می دهند به این مضمون که به آنها بگویید فاطمه از شما بیزار است. نتیجه این کوتاهی شما را نسل های بعد خواهند چشید و از این پس هر خونی که در اسلام ریخته شود تا قیامت، بر گردن شوهران شما است چرا که آنها دست از یاری حق کشیدند و باعث تباهی اسلام شدند.

اتفاقات سال 88 هم در زمانه ما نمونه بسیار خوبی برای برسی نقش خواص در آن برهه است. کسانی که آتش برافروختند، کسانی که سکوت کردند، کسانی که نشستند تا آب از آسیاب بیفتد، غالب و مغلوب مشخص شود، بعد موضع گرفتند، کسانی که خودشان را نفهمی زدند، کسانی که مردم را در باطل فرو بردند و دست از یاری رهبری کشیدند، اینها خلف همان جریان منحرف صدر اسلام هستند.

امروز هم قضیه هسته ای کشور که یک نقطه عطف در تاریخ انقلاب است آزمون دیگری را پیش روی خواص قرار داده است. آزمونی که هر چند فهمش برای نخبگان ساده تر از داستان سال 88 است، چرا که با کسانی روبرو هستیم که در دشمنی کردن و ابراز آن هیچگاه کم نگذاشته است، امّا باز لنگ زدن این قشر و یک یبه تعل زدن و یکی به میخ زدن برخی دل آدم را به در می آورد.

در داستان هسته ای نخبگان و خواص دو دسته هستند. دسته ای که همیشه در جریان غربگرا بوده اند و جریان دیگری که همیشه ادعای غرب ستیزی کرده اند.

ما به دسته اول کار نداریم چرا که تکلیف ما با آنها روشن است، امّآ در دسته دوم به حدی نفاق و دو رویی و تزویر می بینیم که وحت و یک رنگی خیر. بجر قلیلی که همیشه حنجره حقیقت و حریّت بوده اند.

جماعتی که همیشه عادت دارند و عادت کرده اند خودشان را پشت اسم و رسم اطاعت از ولی فقیه پنهان کنند. چرا که نان آنها در این است.

هیچ گاه صریح حرف نمی زنند، موضع نمی گیرند یا اظهار نظر نمی کنند، مگر اینکه شخص رهبری هزینه های اجتماعی آن را متحمل شده و موضعی را آشکار کند. اینجاست که این جماعت دستگی و به یک بارگی در تریبون ها و سخنرانی ها حاضر می شوند و همان مواضع رهبری را طوطی وار تکرار می کنند. و بین تکرار با تبین فرق بسیار است.

تبیین یعنی راهکار دادن و هدایت مردم با کلام رهبری، و تکرار همان کاری است که طوطی ها در آن از آنها استادترند. آنقدر الفاظ و عبارت های رهبری را تکرار می کنند(کلام به کلام تا مبادا بگویند فلانی با رهبری زاویه دارد) که قضیه لوث و چندش آور می شود. سپس دوباره به لانه ایشان بر می گردند تا فرصت دیگری بریا ظهور و بروز بیابند.

قبل از اینکه رهبری صراحت به خرج دهد، هم در اردوی عمرو هستند هم پای سفره زید می نشینند. طوری حرف می زنند که مبادا منافعشان در جناح یا شخص خاصی مورد لطمه قرار گیرد. دل همه گروه ها و باندها را به دست می آورند تا هیچکس از آنه رنجه نشوند و آینده آنها را از الطافشان بی بهره نگردانند.

مثل کاه که در معرض هر نسیمی به هر طرف پراکنده می شوند. همیشه عقبتر از رهبری حرکت می کنند تا ایشان معابر مین  را برایشان باز کنند و گاه که ذوق زده و بی صبر از حول حلیم جلوتر از رهبری می دوند و به ایشان برای توافق ضعیف و دردآوری، تبریکات صمیمانه می فرستند، تا بلکه قله بصیرت و آینده نگری به حساب آیند، می بینند که چه بی گدار به گندآب افتضاح زده اند.

وقتی هم از آنها می پرسید شما که بزرگ دینی هستی، شما که نماینده مجلس هستی، شما که رئیس فلان جا هستی و ... چرا صریح موضع نمی گیرید و مردم را روشن نمی کنید، در تصویب قانون تعلل به خرج می دهید؟ می فرمایند که رهبری بر مذاکرات نظارت دارد، ما درکار ایشان دخالت نمی کنیم، ما باید دست رهبری را باز بگذاریم.

در حالی که این پاسخشان از نفاقشان است. آنها این شعار را نه برای پیروی از رهبری بلکه برای این سر داده اند که پیامدهای توافق یا عدم توافق را به گردن شخص رهبری بیندازند و دامن خود را از این اتش به دور بگیرند.

اگر توافق شد و وضع مردم تغییری نکرد یا توافق صورت نگرفت و همین اوضاع ادامه یافت، در حالی که گلویشان را یقه های سفیدشان می فشرد، بگویند "این همه اتفاقات تدبیر رهبری بود است. ما همان از اول هم گوش به فرمان ولایت بودیم و دخالتی نکردیم، عرصه را برای حضرتش خالی کردیم چرا که ذوب در ولایت و ذوب در انقلاب هستیم و همین الان هم برای رفع این همه مصائب باز هم گوش به فرمان هستیم. هر چه ایشان دستور دهد سمعا و طاعتا"

 

تأملی در انحصار، انحراف و ارتجاع انقلاب

ریشه اختلاف در رسالت دین کجاست؟ چرا ادیان هیچ کدام نتوانسته اند آن آرمان شهری نظری ای که بر آن تکیه و تاکید کرده اند را جمعه عمل بپوشانند؟ چرا در تمامی ادیان امروزی بشر نوعی تشتت و دگرگونی متضاد وجود دارد و در هر دین واحد با کتاب و پیامبر واحد دچار بی سروسامانی و اختلاف گردیده است؟

در پاسخ باید تعریفی خاص از دین ارائه داد. در نگاه اسلامی و توحیدی، حاکم شدن دین در یک جامعه، نوعی انقلاب و واژگونی توحیدی محسوب می شود. یعنی نوعی مکتب فکری و مشرب اندیشه ای که باعث تغییرات وسیع در ساختار سیاسی اجتماعی، مناسبات مردم با مردم از طرفی، مردم با حاکمیت، مردم با طبیعت از سوی دیگر می شود.

برای همین دین، چیزی جز انقلاب علیه  آنچه که هست به نفع آنچه که باید باشد، نیست.

در پیاده سازی احکام دین در بخش اول که انقلاب علیه شرایط موجود است، مشکل وسیعی وجود دارد امّا تعریف آنچه که باید باشد، و انچه که دین باید در مناسبات جدید حاکم کند، سختی و افات بیشتری را در بر داشته است. اینجاست که بعد از حاکم شدن دین یا به تعبیر ما پیروزی انقلاب، مشکلات جدیدی در نحوه اجرایی شدن اصول آن متولد می شود.

این مشکلات اگر به خوبی تبیین نشود یا توسط انقلابیون جدی تلقی نگردد و توسط رهبران انقلاب در مرحله اول کنترل و در مرحله دوم محو نشود، به تدریج تبدیل به جریانی خواهد شد که به ضد خودش تبدیل خواهد شد. یعنی هر چه به عمر دین یا عمر انقلاب مضاف می شود، پدیده ای به نام «انقلاب معکوس» هم رشد کرده و بالنده می شود. انقلابی که نرم و آرام جامعه را به سمت شرایط قبل از آمدن دین؛ یا شرایط قبل از انقلاب می برد که به آن «ارتجاع» می گوییم.

این روند به حدی ممکن است قابل توجه و موثر باشد که به که پس از چند دهه یا حتی چند قرن، بجز اسمی از دین یا انقلاب بر جای نمی ماند و تمام شرایط و اعمالی که زمانی علیه آن انقلاب شد، چینش اجتماعی ای که دین برای محو آن نازل گشت، این بار در پناه دین و به اسم انقلاب تئوریزه و تدوین و تشریح می شود و هر کس که با آن مخالف کند را «ضد انقلاب» یا «ضد دین» تلقی می نمایند.

این آفت هم اکنون بر سر تمامی انقلاب ها و ادیان، بدون استثناء آمده است. آیا امروزه دین یهود آنی است که در نخستینش بود؟ یا تعالیم مسیح همان تعالیم انسانی جهانشمول است؟ یا اسلام توانسته است ان آرمان شهری که در مدینه تشکیل داد را در جهان شکل دهد؟

پاسخ تمامی این سوالات منفی است و علّت آن همان «ارتجاع» است که شرحش را دادیم. امّآ سوال بعد این است که نقطه شروع ارتجاع از کجاست؟

پاسخ این است که نقطه صفر شروع ارتجاع در انقلاب، انحصار انقلاب است.  انحصار به این معنی است که گروهی؛ باندی، دسته ای، پس از برقراری دین یا پیروزی انقلاب، تعالیم دین و انقلاب را در دایره تنگی از منافع های خودشان محدود و محصور کنند. این افراد غالبا کسانی هستند که جزو مجاهدین و صحابه نخستین انقلاب هستند. یعنی کسانی که برای برقراری دین یا انقلاب شکنجه بسیار دیده و مجاهدت فراوان کرده اند.

آنچه ما از تجربه تاریخی خود مستفاد می کنیم این است که برهه زمانی آغاز «انحصارانقلاب» مقطع فوت، شهادت یا غیبت رهبر کاریزماتیک اول است. یعنی همان رهبری که انقلاب به رهبری او به پیروزی رسیده است.

آغاز انحراف در یهود، پس از کوچ موسی به کوه طور شکل می گیرد و بعد از مرگش نهایی و تمام می شود. شروع انحصار پس از سلیمان نبی، لحظه ای است که موریانه ها کار جویدن عصایش را تمام کردند(چنان که انگار عصای او نمادی از تعالیم او بود)، آغاز انحراف تعالیم مسیح فردای همان روزی است که به آسمان ها رجعت می کند، آغاز ارتجاع در اسلام صبح همان روزی است که پیامبر(ص) رحلت می کنند.

به عنوان نمونه آنچه در اسلام بعد از پیامبر (ص) اتفاق افتاد نوعی ترور شخصیت و ترویج نگاه انحرافی از تعالیم رسول خدا(ص) بود.

عده ای صحابه به علت آنکه نمی توانستند جمع شدن نبوت و امامت را در یک خانواده ببینند در یک کودتای بزرگ در سقیفه جمع شدند و خلافت را غصب نمودند. جالب این است که این غصب به اسم پیامبر صورت گرفت چرا که گفتند «پیامبر در لحظات آخر حیات کسی را بعد از خود جانشین نکرد». این جمله اولین قدم در انحصار و در نتیجه انحراف شخصیت پیامبر(ص) بود.

امّآ این موضوع به اینجا ختم نشد و خلفا تمامی اعمال حکومتی خودشان را هرچند خلاف سنت و بدعت بود را به اسم پیامبر و با جریان دادن به جریان جعل حدیث تقویت کردند. به نحوی که در جامعه اسلامی، اصول جاهلیت، از شکاف طبقاتی گرفته تا نژادپرستی، تا رانت خواری و ثروت اندوزی، همه و همه به اسم پیامبر و با استناد به حدیث و خاطرات ساختگی برخی صحابه ترویج می شد.

برخی از یاران و نزدیکان پیامبر در ازای ساختن حدیث به نفع حکومت، هزاران دینار و هزارن کنیز و شتر اجر می گرفتند. این جریان تبلیغی که همراه با استبداد فکری بود، چنان با قدرت بود که نقل حدیث از پیامبر فقط با اجازه حاکمان وقت مجاز بود و در غیر آن صورت جرمی نابخشودنی حساب آمد.

این روند تا وقتی که حضرت امیر(ع) برروی کار می آید چنان باعث تغییر و انحراف اسلام از جایگاه خودش شده بود، که تلاش های ایشان برای برگرداندن احکام و حدود، به جایگاه اصلی خودش با چنان شکستی روبرو شد که به امام تهمت بدعت آوری با دین هم زده شد.

مردم با پیامبری آشنا شده بودند که ساخته و پرداخته ابوهریره و کعب الاحبار و عمروعاص بود. پیامبری که موظف بود سیاست های باند خاصی را توجیه و تفسیر کند. مردم با اسلامی تربیت شده بودند که بدعت ها را احکام می دانستند و خدود خدا را بدعت می دانستند.

حال سوال این است که با توجه به این تجربه تاریخی، این روند انحصار و سپس انحراف و در مرحله نهایی ارتجاع به قبل از انقلاب، در حق انقلاب خمینی کبیر رخ نداده است؟

آیا اشخاص، گروه ها و یا احزابی نیستند که قصد انحصار رهبر کاریزماتیک اول انقلاب را دارند و تفکرات ایشان را چنان تبین و تشریح می کنند که منافع احزاب و باند و دار و دسته شان را تأمین نماید؟ خمینی ای که حقیقت ندارد بلکه ساخته و پرداخته اذهان منفعت طلب است؟

با مرور سخنرانی مقام معظم رهبری در سالگرد رحلت امام، شاید بتوان به جوابی دست یافت.

میراث پدر

میراث پدر

روی کوخ پدر

اطلس طلاکوب فکندند

و چون جادوی ساحران فرعون

به چشم بستنی

کاخ ملک سلمان درآوردند!

خاک حجره حقیرش

که خمیرمایه ساخت آدم بود

زیر مرمرین های سفید تکبّر

دفن کردند!

و گلدسته های معصوم و بلندش

که شاه راهی به اعلی داشت

با عاج سفید فیل طاق زدند

و از عکسش

عمامه ای که سایبان آفتاب سوخته گان بود فکندند

و تاجی

شبیه شاهان کهن انداختند!

...

آه ...

بالا کشیدند ارث پدر را

و مناقصه کردند

اثر جاوید هبوطش را!

آه ...

پر ثمر کردند

زرستان انبوه محاسنشان را

با آب شریعت

و چرخاندند

سنگین سنگ آسیابشان را

با خون برادرهایم

در جنگ طریقت

نهاده مهره مهره ستون اجدادم

برای تسبیح کاهنانشان به ودیعت!

...

آه ...

مرا خشمی

مرا حنجره ای

مرا فریادی

که چو عیسی سر دهم در این سرد قبرستان خموش

مرا عصایی

مرا تبری

مرا پتکی

که چو ابراهیم شکنم هیمنه این بتان مقدس بی هوش

مرا

فلاخنی

مرا پاره سنگی

مرا تکه استخوان شتری

که تیر کنم چو ابوذر

 

سوی علامه خواندگان مدهوش!

سلمان کدیور-"سلیم"

14/3/94